Boeren

Liefde kan keihard zijn. Dat ervaarden boer Jef en zijn uitgekozen Bente in de laatste aflevering van ?Boer zkt Vrouw?. Voor het oog van de camera probeerden ze de oorzaak van hun stukgelopen relatie uit te praten, maar dat draaide op niets uit. Het vijftiende seizoen van ?Boer zkt vrouw? draaide qua romantiek sowieso op een sisser uit, want geen enkele van de vijf boeren vond via het programma de liefde. Al hebben er twee ook een nieuwe relatie.

Boze boeren hebben vrijdag twee distributiecentra van Colruyt, in Woelingen (Ollignies) en Gellingen (Ghislenghien) in Henegouwen, geblokkeerd. De actie gaat uit van de Federation des jeunes Agriculteurs (FJA) om te protesteren tegen de aankoopstrategie van landbouwgronden door de supermarktgigant.

In het bloed van Nederlandse boeren worden verhoudingsgewijs veel bestrijdingsmiddelen aangetroffen en huisstof op boerderijen bevat maar liefst 144 soorten landbouwgif. Europese normen bieden weinig bescherming, omdat die niet kijken naar de totale gezondheidseffecten van gelijktijdige blootstelling aan meerdere middelen. Onderzoekers vrezen voor tal van ziekten, waaronder parkinson, kanker en verminderde vruchtbaarheid.

Honderden jonge boeren van Groene Kring, de grootste organisatie van jonge land- en tuinbouwers in Vlaanderen, hebben deze middag actie gevoerd aan het kabinet van Vlaams minister-president Jan Jambon. De jonge boeren verwijten de Vlaamse regering "politieke spelletjes" te spelen met hun toekomst. Als symbool voor een "verloren generatie aan boeren" hadden de actievoerders houten kruisen mee die ze plaatsten aan de voordeur van het kabinet.

Boeren en landbouworganisaties gaan morgen opnieuw actie voeren tegen het stikstofakkoord, zo kondigen ze aan in een persbericht. De actie zal plaatsvinden voor de ambtswoning van de Vlaamse minister-president op het Martelaarsplein in Brussel, omstreeks 10 uur.

De Nederlandse boeren van de Farmers Defence Force (FDF) houden op zaterdag 11 maart "de grootste demo aller tijden" op de Koekamp in Den Haag. Dat zegt Mark van den Oever, voorzitter van de actiegroep. "We hopen door de 100.000 mensen te gaan", aldus Van den Oever. Ook voorziet hij dat die dag meer dan 5.000 tractors naar Den Haag rijden.

Nederland voerde afgelopen jaar voor 122,3 miljard euro aan landbouwgoederen uit. Dat is ruim 17 procent meer dan in 2021. Vooral van de Nederlandse melk en eieren kreeg het buitenland geen genoeg.

Schiphol heeft voor in totaal meer dan 16 miljoen euro stikstofrechten opgekocht van boerenbedrijven. Daarbij zijn hele boerderijen opgekocht, maar soms ook alleen de stikstofrechten van een boerderij. Dat bevestigt Schiphol donderdag na berichtgeving van RTL Nieuws.

Het kabinet gaat zogenoemde piekbelasters een eenmalige, vrijwillige regeling aanbieden om de stikstofuitstoot te verlagen. Het uitgangspunt is vrijwilligheid, maar lukt dat niet, dan zal "met pijn in het hart " overgegaan worden tot onteigening. Dat schrijft minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) vrijdag.

In Zwolle hebben enkele honderden boeren geprotesteerd bij het provinciehuis. Ze hadden trekkers voor het gebouw geparkeerd en droegen protestborden.

Ze protesteerden tegen het opleggen van dwangsommen aan 'PAS-melders': dat zijn (voornamelijk) boeren die voor bepaalde activiteiten waarbij stikstof wordt uitgestoten, zoals uitbreiding van hun bedrijf, eerst geen vergunning hoefden aan te vragen, maar dat nu van de rechter wel moeten doen. Het kabinet beloofde deze boeren tegemoet te komen, maar dan moet wel eerst ergens anders de stikstofneerslag verminderen.

De boeren kwamen bij het provinciehuis om een lijst met hun eisen aan te bieden. Provinciebestuurders kwamen ook naar buiten:

Provincies moeten van de rechter optreden, omdat PAS-melders nu illegaal werken. Boeren zeggen dat ze failliet gaan als ze dwangsommen moeten betalen, maar de provincie Overijssel zegt niet anders te kunnen.

Onlangs stuurde het provinciebestuur een brandbrief waarin minister Van der Wal werd gevraagd snel met een oplossing te komen en de getroffen boeren te compenseren. De minister zegt dat ze hard werkt aan een oplossing, maar dat het moeilijk is.

Brief met eisen

De boeren die in Zwolle protesteerden, hadden een brief voor het provinciebestuur bij zich met daarin hun zorgen en een aantal eisen. Ze schrijven in de brief dat de provincie meteen moet stoppen met de handhaving. Als dat niet gebeurt, willen ze binnenkort opnieuw bij het provinciehuis protesteren.

De gedeputeerden kwamen naar buiten om de brief in ontvangst te nemen. Ze nodigden een kleine groep boeren uit om binnen verder te praten, maar de boeren weigerden dat. Zij wilden het gesprek buiten voeren, maar doordat de gedeputeerden daar niet op ingingen, kwam het gesprek er niet.

Dwangsommen voor PAS-melders kunnen erg hoog oplopen. Zo vertelden twee veehouders tegen RTV Oost dat ze hun veestapel binnen een paar maanden drastisch moeten inkrimpen, omdat ze anders een dwangsom van 117.000 euro per kwartaal krijgen.

Om kwetsbare natuur te beschermen, moet het kabinet de hoeveelheid stikstof drastisch verlagen. Dat heeft grote gevolgen voor veehouders. Zij moeten minder koeien, kippen en varkens houden. Hoe gaan boeren met die boodschap om en hoe kijken ze naar de toekomst? NU.nl spreekt en volgt meerdere boeren in verschillende situaties. Vandaag: een kippenboer uit het Brabantse Hoogeloon.

In Zwijndrecht werd vandaag de eerste hennep geoogst die werd geplant met als bedoeling de bodem te zuiveren van schadelijke PFAS-stoffen. De Boerenbond, die meewerkt aan het onderzoek, hoopt dat hennep in de toekomst vaker kan worden ingezet als grondstof voor bio-economie en de plant de bodem kan zuiveren op een minder invasieve manier waardoor het bodemleven bespaard blijft.

Europese wijnboeren produceren dit jaar ondanks de droogte naar verwachting ongeveer evenveel wijn als vorig jaar. Met name in Frankrijk, het op een na belangrijkste wijnland van Europa, is de opbrengst goed.

Drie melkveehouders met een emissiearme stal kregen vandaag slecht nieuws van de Raad van State. Die heeft een streep gehaald door hun natuurvergunning omdat niet onomstotelijk vaststaat dat dit type stallen leidt tot minder stikstofemissie. Daarom had volgens De Raad de vergunning nooit verleend mogen worden.

Boer Hein van Schooten heeft een emissiearme vloer in zijn stal en baalt van de uitspraak:

Het ging in deze zaak specifiek om twee types emissiearme stalsystemen, maar moeten boeren met een natuurvergunning in andere veesectoren en met andere emissiearme stalsystemen zich nu ook zorgen gaan maken?

In beginsel niet, denkt Bart de Haan van advocatenkantoor Dirkzwager. Want deze onherroepelijke vergunningen zijn al afgegeven en blijven in beginsel geldig. Maar helemaal zeker is dat volgens hem niet. In de Wet natuurbescherming staat namelijk een bepaling dat ook een bestaande natuurvergunning moet worden ingetrokken als dat nodig is om te voldoen aan de Habitatrichtlijn die het beschermen van natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna tot doel heeft.

Schadelijke gevolgen

Universitair docent omgevingsrecht aan de Radboud Universiteit Ralph Frins, beaamt dat. Hij denkt ook dat veehouders met een van de systemen waarop de uitspraak van de Raad van State betrekking had, in problemen kunnen komen. "Als een veehouderij een van de twee stalsystemen heeft waarop de uitspraak is gebaseerd, kan een natuurorganisatie zeggen 'we weten nu dat dat systeem niet deugt dus er zou sprake kunnen zijn van significant negatieve gevolgen op een natura 2000-gebied'."

Dan moet Geduputeerde Staten dat onderzoeken en "als het blijkt te kloppen, kan het zomaar zijn dat de vergunning moet worden ingetrokken. Intrekking is echter niet verplicht als Gedeputeerde Staten kunnen aantonen dat in het gebied voldoende andere maatregelen worden getroffen om natuurschade te voorkomen."

Voor de boeren over wie de uitspraak van vandaag ging is nog niet alles verloren, denken Frins en De Haan. "Het betekent eigenlijk alleen dat ze deze stal niet kunnen bouwen omdat ze er geen natuurvergunning voor krijgen", zegt De Haan. "Wel kunnen ze het bedrijf voortzetten op de manier zoals het was voor ze de vergunning aanvroegen."

Volgens Frins is er wel een probleem als de emissiearme vloer al gelegd is in de stal. "Die moet er dan mogelijk uit worden gesloopt." Maar er zijn volgens Frins ook nog andere mogelijkheden. Zo kan de boer ook een zogenoemde passende beoordeling laten opstellen door een adviesbureau, een wetenschappelijk rapport over de gevolgen van een bepaalde activiteit voor een Natura 2000-gebied. Als daaruit blijkt dat het natuurgebied niet wordt aangetast door het boerenbedrijf kan alsnog een vergunning worden verleend.

Daarnaast kan een boer in de stal ook extra beschermende maatregelen nemen waardoor de stikstofuitstoot kan worden teruggebracht. Dat kan bijvoorbeeld door de voersamenstelling aan te passen of door het met mest besmeurde vloeroppervlak door hekken kleiner te maken.

"Er zijn dus nog wel wat mogelijkheden", zegt Frins. "Het is zeker niet eenvoudig, maar met deze maatregelen is het mogelijk om de stikstofuitstoot wat omlaag te brengen."

Frins denkt dat de uitspraak van vandaag ook gevolgen kan hebben voor andere veesectoren en andere stalsystemen. "Bijvoorbeeld bij luchtwassers in een varkensstal. Als daar dezelfde wetenschappelijke twijfels over zijn, kun je daar vergelijkbare uitspraken van de Raad van State over verwachten."

Ook Karin Groenestein, onderzoeker veehouderij en omgeving van Wageningen Universiteit, is bang dat bij andere systemen met emissiearme vloeren ook niet kan worden gezegd dat ammoniak- en stikstofuitstoot vermindert.

Bij die vloeren gelden voorwaarden om een optimale werking te garanderen. Boeren moeten er goed mee omgaan. Zo moeten ze vegen op plekken waar de schuif die de poep wegveegt niet komt en op tijd spoelen. Als een boer aan dat soort zaken niet toekomt en er geen controle op is werken ook deze systemen niet.

Volgen Groenestein geldt ook voor andere technologische vernieuwingen. "Techniek kan veel oplossen. Maar er moet ook gehandhaafd worden. En de boeren moeten accepteren dat ammoniak echt een probleem is en dat de natuur er baat bij heeft dat de uitstoot wordt verminderd."

Nieuwsuur zocht vorige maand al uit hoe goed innovaties op boerderijen werken:

Heel wat land- en tuinbouwers hebben maandagavond samen met leerlingen van de richting land- en tuinbouw van VITO een deel van de Vrijheid, in het centrum van Hoogstraten, afgesloten met hun tractoren. Dit als protest tegen het positieve advies dat de gemeente gaf aan het Vlaamse stikstofplan. Toen bleek dat de gemeenteraad besloot om het advies niet in te trekken, probeerden boze boeren het gemeentehuis binnen te dringen. De politie moest tussenbeide komen.

Op verschillende plaatsen in Vlaanderen voeren misnoegde landbouwers vrijdag en dit weekend actie tegen het Vlaamse stikstofakkoord dat volgens hen de doodsteek voor de sector zal betekenen. De boeren delen flyers uit om passanten te informeren en verkopen ook "boerensjaals" die het symbool voor het protest moeten worden, zoals dat ook in Nederland het geval is.

Waterschap Vallei en Veluwe beperkt voor het eerst het gebruik van grondwater in het gebied. Volgens de organisatie is de "verregaande maatregel" nodig door de langdurige droogte en ongewoon lage rivierwaterstanden. Eerder deze maand werd in delen van Twente en Salland al een beperking van het grondwatergebruik ingesteld.

In het hele gebied van het waterschap mag vanaf vrijdag alleen nog tussen 22.00 uur 's avonds en 07.00 uur 's morgens beregend worden met grondwater. In een zone van 200 meter rondom kwetsbare beken met bijzondere natuur mag vanaf vrijdag geen grondwater meer worden opgepompt. En ook mag er geen water meer worden gehaald uit het gebied rond het Valleikanaal, dat van Rhenen naar Amersfoort loopt.

De maatregel heeft grote gevolgen voor boeren en in mindere mate voor particulieren: overdag mag er geen grondwater meer worden gebruikt voor het beregenen van gazons, siertuinen, sportvelden, golfbanen, grasland en mais. Ook mag er geen oppervlaktewater meer worden gebruikt.

'Blauwe Motor'

De Veluwe herbergt een van de grootste zoetwatervoorraden van Nederland, maar het waterschap wijst erop dat de voorraad van deze "blauwe motor onder de Veluwe" niet onbeperkt is. "Op dit moment zien we de grondwaterstanden hard dalen en de grondwatervoorraad slinken", waarschuwt heemraad Henk Veldhuizen.

Door veranderingen in land- en watergebruik ziet het waterschap dat er nu 150 miljoen m3 minder water beschikbaar is dan 100 jaar geleden, terwijl de neerslag is toegenomen.

"Deze maatregelen zijn nodig om onomkeerbare schade aan natuur te voorkomen en de disbalans in de grondwatervoorraad te verminderen", zegt heemraad Veldhuizen. Eerder werden in delen van het werkgebied van Vallei en Veluwe al sproeiverboden met oppervlaktewater afgekondigd.