Bbb

De PVV, NSC en BBB hebben openlijk de betrouwbaarheid van VVD-minister Van der Wal in twijfel getrokken. De drie partijen zijn woedend en vinden dat de minister voor Natuur en Stikstof fouten heeft gemaakt met de toezending van een rapport over de gevolgen van de Europese natuurwet.

In een debat over Van der Wals optreden zei de PVV dat zij informatie voor de Tweede Kamer heeft achtergehouden. Het achterhouden van informatie wordt in de politiek als een zonde gezien. Diverse bewindslieden zijn erom weggestuurd.

BBB verweet de minister "een vertragingstactiek" en overwoog een motie van afkeuring in te dienen. En NSC zegt dat Van der Wal niet begrijpt wat het inlichtingenrecht van de Tweede Kamer betekent. "Het geeft mij absoluut niet het vertrouwen dat dit in de toekomst niet wederom gaat gebeuren", zei NSC-Kamerlid Hertzberger.

Procedure

De discussie in de Tweede Kamer gaat over het toesturen van de "impact assessment" van de Europese natuurherstelwet. Daarin staat wat deze wet voor Nederland betekent. Het rapport is al enige weken bij het ministerie, maar de minister wilde het pas naar de Tweede Kamer sturen als het kabinet er ook bijschrijft wat het met het rapport gaan doen. Dat is een veel voorkomende procedure met dergelijke rapporten.

Maar op aandringen van BBB is het rapport dinsdag verstuurd zonder die kabinetsreactie. BBB-leider Van der Plas vond dat de VVD-minister "smoesjes" gebruikte. "De Kamer maar niet informeren. Ik ben het gewoon zat".

Van der Wal zei dat de twijfel van de drie partijen aan haar intenties 'wat met haar doet'. "Ik vind het jammer dat er woorden als smoesjes gebruikt worden en dat ik informatie heb achtergehouden."

De harde toon is extra opvallend omdat PVV, NSC en BBB proberen met de VVD een kabinet te vormen.

Gele kaart

Het was notabene Kamerlid Bromet van oppositiepartij GroenLinks-PvdA die de aangevallen minister verdedigde. Ze zei dat de minister de gang van zaken rond het rapport heel goed had uitgelegd. "Ik vind het knap hoe rustig de minister blijft.

BBB diende uiteindelijk geen motie van wantrouwen in, maar hield het bij een "gele kaart". Aan het eind van het debat zei de VVD-minister dat ze op meer begrip had gehoopt. "En nee, ik ga het in de toekomst niet anders doen."

In de Tweede Kamer is de BBB gaan twijfelen over het eerder ingenomen standpunt om de koning in de toekomst belasting te laten betalen over zijn inkomen. "Ik worstel er toch wel mee, ik zie toch heel veel haken en ogen", zei BBB-Kamerlid Keijzer bij het debat over de begroting van de koning.

Dit kan betekenen dat er op termijn misschien toch geen tweederdemeerderheid is om de grondwet te wijzigen. Als BBB het plan niet zou steunen is er nog wel in de Tweede Kamer nog wel een tweederdemeerdeheid, maar niet in de Eerste Kamer waar BBB de grootste partij is. En die steun in de Eerste Kamer is op termijn nodig om het inkomen van koning Willem-Alexander en een deel van zijn familie door de Belastingdienst aan te laten slaan.

24/7 koning

Keijzer uitte haar twijfels nadat premier Rutte allerlei argumenten had gegeven om te onderbouwen dat belasting betalen voor de Oranjes een slecht plan is. Hij is er al jaren tegen en hield de Tweede Kamer opnieuw voor dat het "zeer ingewikkeld proces" is.

Hij vindt dat de koning geen gewone burger is, maar "24/7" koning. Ook merkte hij op dat de Kamer het over de uitvoering van de belastingheffing oneens is. PVV, D66 en linkse partijen willen bijvoorbeeld dat de koning er niets bijkrijgt, waardoor zijn inkomen erop achteruit zal gaan. NSC wil dat juist weer niet.

De BBB werd lange tijd gezien als een van de voorstanders van de belastingheffing voor de Oranjes. In oktober 2022 had BBB-leider Van der Plas nog voor een voorstel gestemd dat de zogenoemde 'fiscale vrijstellingen' van de leden van het Koninklijk Huis afgeschaft moesten worden. En op de website van de BBB staat: "Gelijke monniken, gelijke kappen. Iedereen moet belasting betalen, dus volgens BBB ook leden van het Koningshuis."

Wat de twijfel van BBB precies gaat betekenen, is nog moeilijk te voorspellen omdat voor belasting heffen een grondwetswijziging nodig is, een lange en complexe procedure. In de Tweede Kamer is de op termijn vereiste tweederdemeerderheid er nu dus wel, ook zonder steun van BBB. Maar, zoals gezegd, in de Eerste Kamer niet.

BBB-Kamerlid Keijzer wil eerst "goed nadenken" en alle voors en tegens nog eens met allerlei Kamerleden bespreken. BBB onderhandelt over een nieuw kabinet, gesprekspartner VVD is tegen een grondwetswijziging, en NSC en PVV voor. Het kan zijn dat ze aan de onderhandelingstafel nog tot een overeenstemming komen.

Verder is een grondwetswijziging een zaak van lange adem. Rutte is blij met de opstelling van Keijzer. "Het is verstandig wat ze zegt", aldus de premier. "Ga niet repareren wat niet stuk is." Rutte is ook niet van plan om een grondwetswijziging in gang te zetten, hij vindt dat een nieuwe premier maar moet kijken wat die er mee wil doen.

Nederlanders hebben dit jaar veel gegoogeld op woorden die met verkiezingen te maken hebben. StemWijzer staat bovenaan de lijst met trending zoektermen. Ook 'verkiezingen', BBB, NSC en 'kabinet gevallen' staan in de top tien.

Verhuurders van woningen mogen binnenkort niet meer met tijdelijke contracten werken. Een voorstel voor zo'n verbod heeft dinsdag een meerderheid in de Eerste Kamer behaald. De aanpassing moet huurders meer zekerheid bieden.

De BBB wil een andere stijl van besturen als de partij deelneemt aan de regering. In het verkiezingsprogramma Van Vertrouwenscrisis tot Noaberstaat staan allerlei voorstellen om het vertrouwen van burgers in de overheid terug te winnen. Die zouden daarvoor om te beginnen veel meer te zeggen moeten krijgen.

De partij van Caroline van der Plas heeft het verkiezingsprogramma vandaag online gezet. Het eerste deel gaat helemaal over de bestuurscultuur. Daarin staat nog eens dat er afscheid moet worden genomen van de "witteboordenoverheid". Met andere woorden: het "excel- en spreadsheet-denken" moet plaatsmaken voor wat de partij het "poten-in-de-klei-denken" noemt van de "praktisch-geschoolden".

De BBB wil ook geen regeerakkoord meer met dichtgetimmerde afspraken. In plaats daarvan moet er een regie-akkoord komen, met daarin een langetermijnvisie. Ondernemers. boeren en burgers mogen dit mede vorm geven, is het idee.

BBB wil geen aparte minister voor Natuur en Stikstof meer. Er moet een minister van Landbouw, Natuur, Visserij en Voedselkwaliteit komen (visserij staat nu niet in de naam) en het onderwerp stikstof moet worden verdeeld onder dit ministerie, het ministerie Infrastructuur en Waterschap en het opnieuw op te richten ministerie voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Asielquotum, dienstrecht en drie bomen per uitzicht

In het tweede deel van het verkiezingsprogramma staan de standpunten over andere onderwerpen. Zo wil de partij een asielquotum waarbij er niet meer dan 15.000 asielzoekers, inclusief nareizigers, per jaar worden opgevangen. Die moeten "eerlijk" over het land verdeeld worden "op basis van inwonersaantallen en draagvlak". Nieuwkomers krijgen wat de BBB betreft geen voorrang meer op woningen, want dat is volgens de partij "niet uit te leggen".

Verder zou iedereen vanuit zijn woning minstens drie bomen moeten kunnen zien. Er moet een generaal pardon komen voor het wonen in een recreatiewoning op een vakantiepark en het toeslagenstelsel moet plaatsmaken voor een systeem waarbij over de eerste 30.000 euro inkomen geen belasting (werknemer) of premie (werkgever) hoeft te worden betaald. De btw op groente en fruit gaat als het aan de BBB ligt naar 0 procent en er komt een "dienstrecht" voor jongeren die in militaire dienst willen.

In een toelichting zegt Van der Plas dat het verkiezingsprogramma een "wensenlijstje" is van wat de partij graag zou willen. Ze heeft er bewust voor gekozen om het programma niet te laten doorrekenen op betaalbaarheid.

Vorige week maakte de BBB bekend dat voormalig CDA-coryfee Mona Keijzer op nummer 2 van de kandidatenlijst komt. Mocht de partij in het kabinet komen, dan wil zij premier worden. Op nummer 3 staat luitenant-kolonel Gijs Tuinman, een van de weinige militairen die, in 2014, als held zijn onderscheiden met de Militaire Willemsorde.

Al langer bekend was dat partijleider Van der Plas opnieuw op nummer 1 staat. Tot vorige week vormde zij een eenmansfractie in de Tweede Kamer, maar inmiddels heeft ze er drie zetels bij gekregen omdat de Kamerleden Lilian Helder (PVV) en Nicky Pouw-Verweij en Derk Jan Eppink (JA21) naar de BBB-fractie zijn overgestapt.

Het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst zijn nog niet definitief. De leden mogen zich er op 23 september nog over uitspreken.

In Noord-Brabant hebben VVD, GroenLinks, PvdA, SP, D66 en Lokaal Brabant een coalitieakkoord bereikt. De provincie is de laatste die een akkoord bereikt na de Provinciale Statenverkiezingen van maart. De grootste partij, de BBB, zit niet in de coalitie.

Eerdere onderhandelingen over een akkoord waren op het laatste moment geklapt, omdat de BBB zich terugtrok. De partij wilde de zogenoemde 'stallendeadline' op een later moment vastleggen dan de andere partijen.

Brabantse melkveehouders moeten voor 1 juli 2024 een emissiearme stalvloer hebben, voor boeren in de rest van het land staat die datum op 1 januari 2028. BBB wil die Brabantse deadline gelijktrekken met het landelijke beleid.

De BBB werd in maart met 11 zetels de grootste partij in de provincie, gevolgd door de VVD (9 zetels) en GroenLinks (4 zetels).

1 september

Verschillende partijen willen het akkoord eerst nog voorleggen aan hun leden, voordat de afspraken definitief zijn. Naar verwachting wordt het coalitieprogramma volgende week vrijdag gepresenteerd, op 1 september.

Limburg was op 9 juni de eerste provincie die een coalitieakkoord bereikte. BBB zit in alle provincies behalve Utrecht en Noord-Brabant in het bestuur.

De BoerBurgerBeweging is de grootste partij geworden in de Eerste Kamer. BBB kreeg 16 van de 75 zetels. De gezamenlijke fractie van GroenLinks en PvdA komt uit op 14 zetels, een minder dan de prognose.

De regeringscoalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie heeft 24 zetels gehaald. Dat is twee zetels meer dan de prognose na de Provinciale Statenverkiezingen in maart.

Vanmiddag mochten de nieuwe leden van de Provinciale Staten en de leden van de kiescolleges voor Caribisch Nederland en voor niet ingezetenen stemmen voor de Eerste Kamer.

Bekijk hieronder de uitslag ten opzichte van de prognose en de uitslag 4 jaar geleden:

Dankzij de extra zetels voor de coalitie heeft het kabinet voor een meerderheid 'over links' in de Eerste Kamer alleen de steun van de GroenLinks/PvdA-fractie nodig. Met een zetel minder had steun moeten worden gezocht bij nog een extra partij. Beleid kan overigens ook 'over rechts' door de Eerste Kamer worden geloodst met steun van de BBB-fractie.

De afgelopen tijd is nog flink onderhandeld over een aantal zogenoemde restzetels. Dat zijn zetels die nog van de ene naar de andere partij kunnen verschuiven, doordat Statenleden op een andere partij stemmen. Dat de coalitie er twee zetels bij heeft ten opzichte van de prognose, is het resultaat van deze onderhandelingen.

BBB, GroenLinks en PVV raakten alle drie een restzetel kwijt. Vooral het 'verlies' van GroenLinks is opvallend. Naar alle waarschijnlijkheid komt het doordat GroenLinks-Statenlid Debora Fernald in Zuid-Holland op Volt heeft gestemd, waardoor die laatste partij er een zetel heeft bij gekregen.

Partijvoorzitter Katinka Eikelenboom van GroenLinks laat in een reactie weten dat de samenwerking met het Statenlid "al langer stroef" verliep. "Het is nu gekomen tot een breuk binnen de fractie in Zuid-Holland."

BBB-Statenleden

Op basis van de uitslag van de Statenverkiezingen op 15 maart was al duidelijk dat BBB als nieuwkomer de grootste zou worden in de senaat. De partij kreeg in elke provincie de meeste stemmen. In totaal eindigde BBB met 138 mensen in de verschillende Staten, meer dan de nummers twee (VVD, 63) en drie (GroenLinks, 51) bij elkaar.

De uitslag van de Eerste Kamerverkiezingen is nog niet definitief; donderdag maakt de Kiesraad het resultaat officieel bekend. Op dinsdag 13 juni komt de nieuwe Eerste Kamer voor het eerst bijeen.

De komende maanden behandelt de nieuwe Eerste Kamer een aantal wetten over belangrijke onderwerpen voor het kabinet. Het gaat dan bijvoorbeeld over het stikstofbeleid of de opvang van asielzoekers, waarbij het kabinet gemeenten wil kunnen dwingen om voor opvang te zorgen. Het is nog lang niet zeker dat er voor die wetsvoorstellen meerderheden zullen komen.

De mogelijkheden ('over links' en 'over rechts') voor de coalitie:

De BBB is na de verkiezingswinst van woensdag druk bezig om verkenners te benoemen in de verschillende provincies. In Zuid-Holland gaat VVD-coryfee Fred Teeven onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om een coalitie te vormen.

In Brabant is dat Sacha Ausems, de partijloze burgemeester van Waalwijk. In Noord-Holland is Ankie Broekers-Knol (VVD, voormalig staatssecretaris en Eerste Kamervoorzitter) benoemd om te verkennen.

In Groningen gaat PvdA-burgemeester Ard van der Tuuk van Westerkwartier aan het werk. In Friesland wordt dat SGP-Tweede Kamerlid Chris Stoffer. In Drenthe is Astrid Nienhuis sinds vanmiddag verkenner; zij is de VVD-burgemeester van Heemstede en voormalig officier van justitie.

In de provincie Utrecht heeft de BBB Danny de Vries gevraagd om verkennend werk te doen. CDA'er De Vries is burgemeester van Oudewater. En in Zeeland gaat Gerard Rabelink aan het werk als verkenner. "Ik ga eerst een gesprek aan met de commissaris van de koning. En ik ga me verdiepen in de verkiezingsprogramma's, maar ik ga vooral luisteren", zegt Rabelink, eerder burgemeester van Schouwen-Duiveland, bij Omroep Zeeland. Rabeling is niet verbonden aan een politieke partij.

De BBB werd bij de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag in een keer de grootste partij in alle twaalf provincies. Hoewel dat niet verplicht is, neemt de grootste partij altijd het initiatief om te komen tot een werkzame coalitie.

Dat wordt in de meeste provincies geen sinecure. In Noord-Brabant bijvoorbeeld zei BBB'er John Frenken eerder al dat het huidige stikstofbeleid in de provincie op de helling moet. Brabantse boeren moeten nu uiterlijk op 1 juli 2024 hun stallen hebben aangepast, maar wat Frenken betreft wordt die deadline uitgesteld. Hij wil daarover niet onderhandelen.

"Nee, eigenlijk niet", aldus Frenken bij Omroep Brabant. "We hebben in eerdere interviews al gezegd dat als wij in de Staten zouden zitten er al lang een motie had gelegen dat die deadline van tafel moet. Die deadline is mensen het mes op de keel zetten, wat totaal niet nodig is. Op basis van vrijwilligheid en vooral met medewerking van iedereen komen we verder."

Wijs bestuur

De Brabantse verkenner Sacha Ausems wil toch graag aan het werk. "Verbinding is voor mij een belangrijk thema, te veel mensen voelen zich niet gehoord", stelt ze. "Ik heb de overstap naar het openbaar bestuur gemaakt vanuit die betrokkenheid. Wijs bestuur start met luisteren en goed willen begrijpen. Daarom ben ik bijzonder gemotiveerd om deze gesprekken te voeren."

De Noord-Hollandse verkenner Ankie Broekers-Knol benadrukt dat het "ontzettend belangrijk is om het werk neutraal te doen". Ze vergelijkt dat met haar voorzitterschap van de Eerste Kamer. Broekers-Knol zegt al enige tijd geleden te zijn benaderd met de vraag of ze informateur wilde zijn als de BBB de grootste zou worden.

Kloof stad en platteland

De keus voor Danny de Vries in de provincie Utrecht is heel bewust, zegt de BBB. De Vries was ooit journalist, woonde eerder in Amsterdam en Enschede is dus nu burgemeester van plattelandsgemeente Oudewater. "Hierdoor hoopt de BBB dat hij de kloof tussen stad en platteland kan dichten", aldus BBB-lijsttrekker Anton Verleun bij RTV Utrecht.

"Wij hebben hier 13,2 procent van de stemmen gehaald. Niet 33 procent, niet 50 procent. Wij moeten ons bescheiden opstellen en willen bruggen bouwen." Verleun zegt bij de coalitievorming geen partijen uit te sluiten, maar vindt wel dat een coalitie met de nummer twee in Utrecht, GroenLinks, niet voor de hand ligt.

Onbesuisde acties

Dat Ard van der Tuuk de gesprekken over een coalitie in Groningen gaat voeren is opvallend. Als burgemeester kreeg hij vorig jaar zomer te maken met harde acties van boeren toen die afval op een snelweg in zijn gemeente dumpten. "Ik vind dat het onbesuisde acties zijn", zei hij bij RTV Noord.

Aan de ene kant toonde hij begrip voor het verzet van de boeren tegen de stikstofplannen van het kabinet. Maar hij veroordeelde de actievorm. "Je moet er toch niet aan denken dat een gezin vanochtend in alle vroegte op vakantie gaat met de kinderen en erop knalt. Dit kan echt niet."

De meeste verkenners zullen maandag de eerste gesprekken voeren. In de provincie Limburg wordt binnenkort een verkenner aangesteld, zegt BBB-lijsttrekker Annetje Schoolmeesters bij 1Limburg. In de provincie Flevoland wordt de naam van de verkenner maandagavond bekendgemaakt, stelt BBB-lijsttrekker Anja Keuter bij Omroep Flevoland. Ook in Overijssel zal waarschijnlijk begin volgende week een verkenner aan het werk gaan.

Volgens de Nederlandse voorzitster van de partij BoerenBelangenBurger Caroline van der Plas is het onvermijdelijk dat de Nederlandse regering de handdoek in de ring zal gooien. Dat zei ze in VTM Nieuws na het verpletterende succes van haar partij gisteren tijdens de provinciale verkiezingen. BBB haalde in acht van de twaalf Nederlandse provincies de meerderheid van de stemmen.