Het lijkt erop dat de Tweede Kamer gaat instemmen met een investering van 3 miljard euro, waardoor het demissionaire kabinet door kan met de aanpak van de stikstofcrisis. Over twee weken stemt de Kamer erover, maar na twee dagen debatteren ziet het er voor demissionair minister Van der Wal van Natuur en Stikstof gunstig uit.
Het kabinet wilde de laatste jaren een stikstoffonds van 24 miljard euro optuigen om natuur te herstellen en boeren uit te kopen. Dat kwam er niet. Na de val van het kabinet, nog voor de verkiezingen, verklaarde de Eerste Kamer zo'n fonds controversieel.
Hoewel de vier partijen die nu bij de formatie betrokken zijn kritisch zijn op het landbouwbeleid van het demissionaire kabinet en problemen hebben met een groot miljardenfonds, lijkt de kans groot dat Van der Wal voorlopig door kan. Met een opgeknipt stukje geld van het aanvankelijke fonds weliswaar, maar nog altijd 3 miljard euro. Onder meer om provincies geld te kunnen geven voor hun natuurplannen en om piekbelasters uit te kunnen kopen.
Enorm risico
Overal waar ze komt hoort Van der Wal dat we "stilstand moeten voorkomen", zegt ze. Provincies willen volgens haar "doorpakken". Ook haalde ze een onlangs verschenen rapport aan waarin staat dat de natuur er nog slechter aan toe is dan gedacht.
Wat gebeurt er als we dit nu niet doen, wilde SP-Kamerlid Beckerman weten. "We verliezen dan de energie in de regio", schetste Van der Wal. Stellen boeren en provincies teleur." Maar, belangrijker nog, zei ze: "We lopen een enorm risico op het intrekken van vergunningen. We worden gewoon heel kwetsbaar, vooral juridisch."
GroenLinks-PvdA, D66, VVD en SP lijkt de minister al mee te hebben. Partijen als NSC, BBB, CDA en PVV willen in het debat geen hom of kuit geven over de 3 miljard, maar achter de schermen hoort de NOS dat die partijen ook geen blokkades opwerpen.
De BBB, die ondertussen ook te maken heeft met provinciale bestuurders die in sommige gevallen graag aan de slag willen met het stikstofbeleid, zegt volgende week te bespreken waar de partij staat. Ook NSC en PVV houden formeel nog de kaarten tegen de borst.
Opvallende andere toon van onder meer PVV
Wel valt op dat sommige partijen een andere toon aanslaan dan in het verleden. Neem de PVV. De partij zegt nu niet de 3 miljard te steunen, maar Kamerlid Nijhof sluit het ook niet uit. Het nieuwe PVV-Kamerlid noemt het "onverstandig" nu een "streep te zetten door het stikstofbeleid" als we "tot oplossingen willen komen".
De PVV benadrukt dat de uitbreiding van bufferzones en de Natura 2000-gebieden moet stoppen, maar ziet ook dat "met de huidige meerderheden en EU-regels" het nu het hoogst haalbare is om "het beleid bij te sturen". En de stikstofaanpak moet wat Nijhof betreft vooral "gebiedsgericht" en "van onderop" gebeuren.
Of daar wat de PVV betreft 3 miljard euro extra bij moet laat de partij in het midden, maar Kamerlid Nijhof vergelijkt het met het moment dat haar honden brokken krijgen. Ook dan zegt ze wel eens "nu niet", maar dat betekent zeker niet "nooit niet", zegt ze.
Hoe anders stelde PVV-leider Wilders zich eerder op. Die diende zowel in 2022 als 2023 een motie van wantrouwen in tegen het kabinet vanwege het stikstofbeleid. "Stop met het onzinnige stikstofbeleid", zei de PVV-leider in 2022. Samen met de BBB diende hij toen een motie in waarin hij het kabinet opriep een "dikke streep te zetten door het zinloze stikstofbeleid".
Slot boven het hoofd
Aan de nog twijfelende partijen - en dus ook aan de formerende partijen - herhaalt Van der Wal na twee dagen debatteren haar boodschap: je kunt wel een streep willen zetten door het kabinetsbeleid van de afgelopen jaren, maar zowel de landelijke overheid als de provincies blijven gehouden aan Europese richtlijnen. Als zij zich daar niet aan houden, hangt Nederland opnieuw juridische tegenslag en een "slot" boven het hoofd.
De waarschuwing geldt ook voor de waterrichtlijnen in Europa, voegde ze er aan toe. In 2027 zal Nederland daaraan moeten voldoen. En op schema zitten we bij lange na nog niet, aldus Van der Wal.
De minister zegt blij te zijn in het debat van de PVV gehoord te hebben dat zij ook "zo'n waarde hechten aan de gebiedsgerichte aanpak". Speciaal voor Kamerlid Nijhof heeft ze nog een oproep. "Aan de PVV, die aangaf de financiering niet nu, maar mogelijk later te steunen, zeg ik dan ook: we moeten juist nu stappen zetten."
Microsoft Teams krijgt Copilot en andere nieuwe AI-functies
